Het leven boven de poolcirkel

Het is niet voor niets dat sinds dat National Geographic de spotlights op de Lofoten archipel heeft gezet, de populariteit van deze bestemming aan het stijgen is. Toch kunnen sommigen van de autochtone bewoners het zich nog steeds maar moeilijk voorstellen dat je in je vakantie naar het hoge noorden afreist. De verschillen tussen de seizoenen zijn boven de poolcirkel extreem, van 24 uur licht naar 24 uur donker. Leven onder die extreme omstandigheden is niet makkelijk, zeker vroeger niet. 

Er zijn aanwijzingen dat op de Lofoten eilanden aan de Noorse kust, zo'n 300 kilometer boven de poolcirkel, reeds 11.000 jaar geleden mensen leefden. Dat is maar net na de laatste ijstijd. Door de warme golfstroom en de rijke visvangst was het kennelijk mogelijk om toen al zo dicht bij de Noordpool te overleven.

De oudste archeologische vindplaatsen zijn uit het stenen tijdperk, ongeveer 5500 jaar oud. Veel recentere vindplaatsen zijn van de ijzertijd. Zo rond het begin van onze jaartelling waren de bewoners van de Lofoten ook actief met landbouw en veeteelt.

Sindsdien is er veel veranderd, maar het blijft op de Lofoten echt anders dan anders. Nieuwsgierig?

De Lofoten archipel ligt binnen de poolcirkel, ongeveer 2.400 km verwijderd van de Noordpool. Dat maakt dat de Lofoten met zijn 25.000 inwoners en 80 eilanden één van de meest noordelijke bevolkte regio's ter wereld is.

Vroeger was Noorwegen een enorm arm land. Na de tweede wereldoorlog emigreerde ongeveer de helft van de Noren naar Amerika, op zoek naar een comfortabeler bestaan. Maar sinds de vondst van olie en gas, in de zestiger jaren, is de welvaart in Noorwegen enorm gegroeid. En die welvaart heeft uiteindelijk ook het noorden van Noorwegen bereikt. Zo zijn er nu ook op de Lofoten volop supermarkten en andere winkels.

De visserij is op de Lofoten de belangrijkste economische pijler. Het toerisme staat nog steeds in de kinderschoenen. En dat is begrijpelijk, want dit eilanden gebied is geen 'gemiddelde vakantiebestemming'. 

Het weer is alles bepalend. Op één dag kan je alle seizoenen meemaken. Daar moet je echt rekening mee houden. Net als in Noorwegen geldt ook op de Lofoten: "Slecht weer bestaat niet, alleen slechte kleding". Hier hebben we wel het voordeel van de warme golfstroom. Dat zorgt voor veel gematigdere temperaturen, maar het weer blijft hier even goed erg veranderlijk.

Ieder seizoen boven de poolcirkel is speciaal. Het Noorderlicht in de winter, de middernachtzon in de zomer, de ontploffende natuur in de lente, de betoverende kleuren in de herfst en ga zo maar door.

En dan zijn de Lofoten eilanden op hun beurt ook nog eens extreem te noemen. Het is een hele bijzondere combinatie van hoge bergen, diepe fjorden, rotskusten en zandstranden, 'dramatische' vergezichten.

Genieten kan je hier van een heerlijke sneeuwwandeling, of een sledetocht met husky's, een adembenemende boottocht door de fjorden tussen de zeearenden of papagaaiduikers, schitterende wandelingen op zoek naar elanden, of gewoon een mooie rondrit langs prachtige authentieke vissersplaatsen....

De Lofoten en Vesterålen eilanden zijn het gebied van de Vikingen en de Sami met een wonderlijke geologische geschiedenis. Uniek om te zien dat sommige gesteentes hier aan de oppervlakte zo'n 3 miljard jaar oud zijn! Dat basement gesteente ligt maar op een paar plekken op de wereld aan de oppervlakte, en een van die plekken is achter het voetbalveld in Henningsvær!

Waar loopt de poolcirkel?

De poolcirkel ligt op ongeveer 66 graden en 33 minuten Noorder Breedte. Dit is te zien op de onderstaande afbeelding. De "Arctic Circle" loopt door Noorwegen, Zweden, Finland, Rusland, de Verenigde Staten, Canada en Groenland. IJsland ligt er net onder. Kristine Moen Huset in Laukvik i Lofoten ligt ongeveer 300 kilometer boven de poolcirkel.

op deze hoogte loopt de poolcirkel

Boven de poolcirkel zijn de seizoenen veel extremer dan elders. In de zomer gaat de zon twee maanden niet onder, terwijl in de winter de zon zich vijf weken lang niet boven de horizon laat zien, 

De Mørketid

De maanden November, December en Januari hebben we hier maar beperkt licht. In deze periode organiseren we geen groepsreizen, maar slapen we lekker uit. Het voelt een beetje als een winterslaap, maar dat is het nu ook weer niet.

Deze donkere periode is een heerlijke tijd om binnen allerlei dingen te doen, waar je verder het hele jaar niet aan toe komt. Administratie, bijwerken van de website, boek lezen en zo verder. Het is echt een tijd voor "Getting things done!".

Het licht dat er dan is, is heel speciaal. Ze spreken hier wel van de blauwe tijd. Heerlijk om buiten te zijn en zeker in combinatie met sneeuw kan je de mooiste foto`s maken.

Als je deze tijd van het jaar ook eens wilt ervaren, dan kan dat. Informeer bij ons of een plekje in Kristine Moen Huset beschikbaar is.

mooie kleuren in de mørketid Lofoten

Midnattssolen

De poolcirkel is de denkbare grens van de “Midzomernachtzon”.  Als tegenhanger van de Mørketid, gaat in Laukvik de zon van 23 mei  tot en met 21 juli niet onder. De zon blijft de hele dag in het zicht en draait in 24 uur om ons heen. Midden op de dag staat de zon aan de zuidelijke hemel. Middernacht vind je de zon pal Noord. Je kijkt dan over de Noordpool heen naar de zon. Hierdoor is het in bijna de gehele zomer 24 uur per dag licht. Als je aan het wandelen bent hoef je je dus geen zorgen te maken dat je voor het donker weer thuis bent. :-)

Trouwens, wist je dat we in de winter hier de midwinterdagmaan hebben?

Meer zon dan in Nederland

Over het hele jaar gezien vangen we hier in Laukvik meer zon dan in Nederland. Alleen de zon staat lager aan de hemel en schijnt ook terwijl we slapen. Zo hebben we er minder profijt van. Voor de aardappelen buiten maakt het niet uit. Die zijn hier dan ook al na 90 dagen klaar om te oogsten, terwijl dat in Nederland 130 dagen duurt. De natuur lijkt hier wel wat "gehaaster". Alles staat hier in de winter al in de knop om bij het eerste sprankje warmte er direct bij te kunnen zijn. Het voorjaar en de zomer lopen direct in elkaar over.

  

middernachtzon Lofoten

Het klimaat op de Lofoten 

Het klimaat boven de poolcirkel verschilt sterk per regio. Op de Lofoten eilanden is het klimaat sterk onder invloed van de “warme golfstroom”. Het zeewater wordt normaal gesproken niet kouder dan 5 graden. Daardoor hebben de Lofoten en Vesterålen een relatief milde winter en relatief koele zomer.  In de periode december /maart is het gemiddeld – 2 graden en in de zomer is dat gemiddeld 14 graden. In het binnenland is dat heel anders. Deze gematigde temperaturen maken dat het bij ons in Laukvik misschien wel de warmste plek van Europa is om het Noorderlicht te bekijken. Voor je vingers, maar ook voor de batterij van je fototoestel, maakt het veel uit of dat het buiten rond het vriespunt is, of min twintig graden Celsius! In het binnenland, bijvoorbeeld in plaatsen als het Zweedse Kiruna, kan het in de winter zelfs wel meer dan 40 graden vriezen.

De droge lucht

Op de Lofoten valt de minste regen van Noorwegen. En Laukvik is dan weer de plaats met de minste neerslag van de Lofoten... Vaak is het droog, als het regent zijn het buien. Dankzij de droge lucht hebben we meestal heldere luchten en fraaie vergezichten. Ook zorgt de droge lucht er voor dat wij dankzij de heldere sterrenhemel een grote kans hebben op het zien van het noorderlicht.  

Ook voor het drogen van vis (stokvis) is de droogte ideaal. Dat komt mooi uit, want in februari komt er heel veel Kabeljauw vanaf de Barentszee naar hun paaigronden in het Vestfjord bij de Lofoten. Deze kabeljauw wordt Skrei genoemd en wordt over de hele wereld geroemd. Nadat deze vis is gevangen wordt deze buiten aan de lucht gedroogd en zo geconserveerd. Het gewicht van de vis wordt gereduceerd tot een derde van zijn oorspronkelijke gewicht. Dat maakt de Skrei nog een keer extra geschikt om over lange afstanden te transporteren. De naam Skrei stamt af van het oud noorse woord Skrida dat lopen of dwalen betekent. Op meerdere manieren dus een zeer toepasselijke naam voor deze vis.

Vegetatie boven de poolcirkel

Boven de poolcirkel komt de zomer laat op gang, pas in de tweede helft van mei komen er bladeren aan de bomen. Pas na 21 juni hoef je geen rekening meer te houden met nachtvorst. Eigenlijk kan je pas half juni zomerplanten buiten zetten. Telen van groente is dan ook moeizaam. Boven de poolcirkel komen bessen en bloemen voor die in zuid Noorwegen alleen maar boven de 1000 meter hoogte willen groeien.

Door de warmere zomers van de afgelopen jaren zie je wel dat de Lofoten groener worden. De bomen, met name de berk, worden groter en dragen langere tijd blad. Daar profiteren dan de elanden weer van! Een hele speciale ervaring om die 'relaxte' beesten hier in het wild tegen te komen.

Eigenlijk zou ik wel graag een eland willen zijn... :-)