Timelapse van het Noorderlicht van achter de Matmora 28 November 2021
Hoe ontstaat het Noorderlicht?
Het Noorderlicht in Laukvik op de Lofoten
De eskimo's zagen in het Noorderlicht de zielen van hun overledenen. De Sami's dachten dat het vonken zijn die ontstaan als een vos met zijn staart door de sneeuw zwiept. De Vikingen brachten het in verband met een veldslag. Het noorderlicht vormt voor hun overleden strijders de brug naar het Walhalla.
Inmiddels beschikken we ook over een meer wetenschappelijke verklaring. Minstens zo spannend, want nog lang niet alles is verklaard. Noorderlicht, oftewel Aurora Borealis, heeft in ieder geval te maken met activiteiten op de zon en het magnetisch veld van de aarde. Het is een ingewikkeld verschijnsel. Als je het Noorderlicht graag wilt zien, is het handig als je een beetje weet wat het is en hoe het eigenlijk ontstaat. Dan begrijp je waar en wanneer je het Noorderlicht het beste kunt zien.
Op deze pagina proberen we antwoorden te geven op de belangrijkste vragen. De oplettende lezer zal in de onderstaande tekst misschien de woorden van Threes en Rob van het Polarlightcenter herkennen. Dat klopt. Zij zijn onze buren en een onuitputtelijke bron van inspiratie en kennis. Een bezoek aan het Polarlightcenter is een vast onderdeel van onze noorderlicht reizen.
Ter illustratie hieronder een aantal aurora foto's die door onze gasten in de buurt van het Kristine Moen Huset zijn gemaakt.
Ontstaan van het noorderlicht
Het noorderlicht, ook wel poollicht, wordt veroorzaakt door een wind van energierijke deeltjes, protonen en electronen, die afkomstig zijn van de zon en door het magnetisch veld van de aarde worden 'gevangen'.
Die deeltjes kunnen ontsnappen aan de zon om twee redenen. Soms zijn er op de zon grote explosies waardoor snelle deeltjes de ruimte in worden geslingerd. Dit soort explosies zijn vanaf de aarde te herkennen als 'zonnevlekken'. Als je met een speciale kijker met filter de zon op een stuk papier projecteert, dan zie je de zonnevlekken.
Rechts een foto van de zon met zonnevlekken. Op dit moment, anno 2022, nemen we afscheid van een periode waarin de zon weinig actief was. Oftewel een zonnevlekken minimum. Zoals zoveel dingen in de natuur kent ook de activiteit van de zon zogenaamde cycli. We zitten in een overgang van zonnevlekkencyclus 24 naar 25. De deskundigen zien steeds meer zonnevlekken van de 25e cyclus en voorspellen in de komende tijd een toenemende activiteit van de zon. Op weg naar een nieuw zonnevlekken maximum.
Maar ook in een tijd van weinig zonnevlekken ontsnappen er snelle deeltjes van de zon. Dat komt dan omdat in de buitenste schil van de zon grote gaten kunnen vallen, zogenaamde 'coronale gaten'. Die gaten zijn alleen zichtbaar met speciale instrumenten. Op de website van bijvoorbeeld spaceweather.com kan je zien of er, en waar er gaten in de corona van de zon zitten.
Links een foto van de zon met een duidelijk zichtbaar 'coronaal gat'.
Zo'n wolk met protonen en electronen die van de zon naar de aarde gaat, noemen we de zonnewind. En als die zonnewind in aanraking komt met het aardmagnetisch veld, dan worden de deeltjes via de magnetische veldlijnen van de aarde naar de donkere kant van de aarde geleid... In onze bovenste luchtlagen botsen ze vervolgens met stikstof en zuurstof moleculen (ca 80 tot 200 km boven de aarde). Net als in een TL buis lichten die gasmoleculen dan op. En dat zien we als Noorderlicht.
Hoe je je dat kan voorstellen is op de onderstaande video weergegeven.
Afhankelijk van de dichtheid en snelheid van de zonnewind onstaat meestal het groene noorderlicht, bij heel zwak noorderlicht is het wit, bij zwaardere stormen ontstaan er ook paarse en rode kleuren. Op het filmpje kan je goed zien dat het Noorderlicht een 'cirkel van licht' is rond de magnetische Noordpool. Voor de zuidpool werkt het precies zo.
Sterker nog, alle planeten met een magnetisch veld, zoals bijvoorbeeld Saturnus en Jupiter, kennen van dergelijke 'cirkels van licht' rond hun magnetische polen.
De intensiteit van de zonnewind heeft niet alleen effect op de kleur, maar ook op de grote van de cirkel. Hoe sterker de zonnewind is, hoe groter de cirkel rond de magnetische pool, dus hoe zuidelijker het Noorderlicht te zien is.
En dat is exact de verklaring waarom er in Laukvik op de Lofoten zo vaak Noorderlicht te zien is. Bij een gemiddelde zonnewind als gevolg van regelmatig voorkomende coronale gaten, loopt de 'cirkel van licht' vaak precies over Laukvik op de Lofoten.
Links een afbeelding van de 'cirkel van licht' op 6 oktober 2019, vroeg in de avond. Klik hier voor het actuele beeld.
Onder welke omstandigheden is het noorderlicht te zien?
Een heel belangrijke voorwaarde is dat het helder weer is. Bewolking zit op een hoogte tot max 11 km en die dekt dus het zicht op het noorderlicht af. Half bewolkt kan wel heel mooi zijn. Dat maakt het noorderlicht nog wat spannender. Het levert vaak heel mooie foto`s op.
Daarnaast is vrij zicht naar het Noorden heel belangrijk! In het begin van de avond en bij geringere activiteit van de zon zit het noorderlicht nog vlak boven de horizon. Hoge bergen en omgevingslicht kan dan het zicht bederven.
Noorderlicht in combinatie met de (volle) maan levert schitterende plaatjes op. Het Noorderlicht moet vanwege het maanlicht wel wat sterker zijn dan zonder maan.
Onze plek aan zee
We zijn er trots op dat in al die jaren van ons bestaan alle gasten die bij ons een Noorderlichtreis hebben geboekt, ook daadwerkelijk het Noorderlicht hebben gezien!
Onze vuurplaats aan zee biedt een vrij uitzicht over het water naar het Noorden. Een bijkomend voordeel is dat er aan de kust meer beweging zit in het weer. Vaak komen er bij bewolking in de loop van de avond opklaringen, het waait dan 'open'. Ook zijn de temperaturen aan zee veel gematigder dan landinwaarts. Dat kan soms wel 20 graden schelen, en dat is veel als je stil zit te genieten of aan het fotograferen bent!
Hierboven een korte timelapse van het Noorderlicht vanaf onze vuurplaats aan zee.
Polarlightcenter om de hoek
Een bezoek aan het Polarlightcenter is een vast onderdeel van onze Noorderlichtreizen. Het wordt met veel enthousiasme en kennis gerund door de Nederlanders Rob en Threes. Op hun site vind je ondermeer foto´s en statistieken van het Noorderlicht in Laukvik.